Αζωοσπερμία

Ποια είναι τα αίτια της αζωοσπερμίας;

Τα αίτια της αζωοσπερμίας μπορούν να είναι γενετικά ή επίκτητα και μπορεί να σχετίζονται με προβλήματα σε διαφορετικά στάδια της σπερματογένεσης ή της μεταφοράς των σπερματοζωαρίων.

1. Γενετικά αίτια:

• Σύνδρομο Klinefelter (47,XXY): Μια χρωμοσωμική ανωμαλία όπου οι άνδρες έχουν ένα επιπλέον Χ χρωμόσωμα, που επηρεάζει την παραγωγή σπερματοζωαρίων.
• Μικροελλείψεις στο χρωμόσωμα Υ: Οι μικροελλείψεις σε συγκεκριμένες περιοχές του χρωμοσώματος Υ (AZF) μπορούν να διαταράξουν τη σπερματογένεση.
• Κυστική ίνωση και απουσία σπερματικών πόρων: Οι άνδρες με κυστική ίνωση μπορεί να έχουν αποφρακτική αζωοσπερμία λόγω απουσίας των σπερματικών πόρων.

2. Επίκτητα αίτια:

• Ορμονικές διαταραχές: Οι διαταραχές στις ορμόνες που ρυθμίζουν τη σπερματογένεση, όπως η FSH και η LH, μπορεί να προκαλέσουν μη αποφρακτική αζωοσπερμία.
• Χειρουργικές επεμβάσεις: Χειρουργικές επεμβάσεις, όπως η βαζεκτομή, μπορούν να οδηγήσουν σε αποφρακτική αζωοσπερμία.
• Λοιμώξεις: Οι λοιμώξεις στην περιοχή των γεννητικών οργάνων μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στους σπερματικούς πόρους ή τους όρχεις.
• Τραύματα και τραυματισμοί: Τραύματα στους όρχεις ή στη βουβωνική χώρα μπορεί να επηρεάσουν την παραγωγή ή τη μεταφορά των σπερματοζωαρίων.
• Έκθεση σε φάρμακα και τοξίνες: Η έκθεση σε χημικές ή φαρμακευτικές ουσίες, η χρήση αναβολικών στεροειδών, η ακτινοβολία ή υπερβολική θερμότητα μπορεί να επηρεάσουν την παραγωγή σπερματοζωαρίων.

Κλινική διαχείριση και θεραπεία της αζωοσπερμίας

Η διαχείριση και η θεραπεία της αζωοσπερμίας εξαρτώνται από την αιτία της και μπορεί να περιλαμβάνουν φαρμακευτική θεραπεία, χειρουργική επέμβαση ή υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.

1. Φαρμακευτική θεραπεία:
   • Ορμονική θεραπεία: Σε περιπτώσεις ορμονικών διαταραχών, η χορήγηση φαρμάκων που ρυθμίζουν τα επίπεδα των FSH, LH και τεστοστερόνης μπορεί να βελτιώσει την παραγωγή σπερματοζωαρίων και ενδεχομένως να βελτιώσει την πιθανότητα ανεύρεσης σπερματοζωαρίων σε βιοψία όρχεος ή ακόμα και στην εκσπερμάτιση. Εντούτοις, οι θεραπείες αυτές είναι χρονοβόρες (απαιτούν συνήθως θεραπεία μηνών) και συχνά έχουν αβέβαιο αποτέλεσμα.
   • Αντιβιοτικά: Χορηγούνται σε περιπτώσεις λοιμώξεων που επηρεάζουν τη σπερματογένεση ή προκαλούν απόφραξη στους σπερματικούς πόρους.
2. Χειρουργική θεραπεία:
   • Αποκατάσταση αποφρακτικής αζωοσπερμίας: Σε περιπτώσεις αποφρακτικής αζωοσπερμίας, οι χειρουργικές επεμβάσεις μπορούν να αποκαταστήσουν τη φυσική ροή του σπέρματος. Αυτές συνήθως περιλαμβάνουν την αναστόμωση των σπερματικών πόρων όπως π.χ. μετά από βαζεκτομή.
   • PESA (Percutaneous Epididymal Sperm Aspiration) και TESA (Testicular Sperm Aspiration): Η διαδικασία περιλαμβάνει τη αναρρόφηση σπερματοζωαρίων από την επιδιδυμίδα ή σπερματοζωαρίων και μικρών τεμαχιδίων ορχικού ιστού από τον όρχι, αντίστοιχα, με τη χρήση μιας λεπτής βελόνης και πραγματοποιείται σε περιπτώσεις  αποφρακτικής αζωοσπερμίας.
   • TESE (Testicular Sperm Extraction): Η διαδικασία περιλαμβάνει τη λήψη σπερματοζωαρίων απευθείας από τον όρχι μέσω μικρής χειρουργικής επέμβασης. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται συνήθως σε περιπτώσεις μη αποφρακτικής αζωοσπερμίας όπου υπάρχουν λίγα σπερματοζωάρια στους όρχεις.
   • MicroTESE (Mircoscopic Testicular Sperm Extraction): Η διαδικασία περιλαμβάνει τη λήψη σπερματοζωαρίων απευθείας από τον όρχι με τη χρήση μικροσκοπίου και ενδελεχή έρευνα όλου του ορχικού ιστού. Αυτή η μέθοδος είναι χρονοβόρα και απαιτεί ειδικά εκπαιδευμένους χειρουργούς και εξοπλισμό αλλά εξασφαλίζει τα μέγιστα ποσοστά επιτυχίας δηλ. ανεύρεσης σπερματοζωαρίων σε περιπτώσεις μη αποφρακτικής αζωοσπερμίας.
3. Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή:
   • ICSI (Intracytoplasmic Sperm Injection) – Μικρογονιμοποίηση: Μια ειδική τεχνική εξωσωματικής γονιμοποίησης όπου ένα μόνο σπερματοζωάριο εγχέεται απευθείας στο ωάριο. Η ICSI χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις ύπαρξης χαμηλού αριθμού φυσιολογικών σπερματοζωαρίων, όπως συμβαίνει συνήθως σε περιπτώσεις αζωοσπερμίας που καθίσταται δυνατή η ανεύρεση σπερματοζωααρίων.
   • Χρήση σπέρματος δότη: Σε περιπτώσεις όπου δεν είναι δυνατή η συλλογή ή η παραγωγή σπερματοζωαρίων από τον άνδρα, η χρήση σπέρματος δότη μπορεί να αποτελεί μια εναλλακτική λύση. Το σπέρμα δότη μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής όπως η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) ή η ενδομήτρια σπερματέγχυση (IUI). Η επιλογή δότη γίνεται με βάση αυστηρά κριτήρια υγείας και γενετικής συμβατότητας για να εξασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή υγεία του παιδιού.
4. Ψυχολογική υποστήριξη
   Η διάγνωση της αζωοσπερμίας μπορεί να προκαλέσει σημαντική συναισθηματική πίεση τόσο στον άνδρα όσο και στη σύντροφό του. Η ψυχολογική υποστήριξη είναι κρίσιμη για τη διαχείριση των συναισθηματικών και ψυχολογικών επιπτώσεων της υπογονιμότητας. Οι επαγγελματίες ψυχολόγοι ή σύμβουλοι γονιμότητας μπορούν να βοηθήσουν τα ζευγάρια να αντιμετωπίσουν το άγχος, τη θλίψη και τις προκλήσεις που συνοδεύουν την υπογονιμότητα. Η υποστήριξη αυτή μπορεί να περιλαμβάνει ατομική ή υποστήριξη του ζευγαριού, ομάδες υποστήριξης και εκπαιδευτικά σεμινάρια.
5. Μακροχρόνια θεραπεία και διαχείριση υπογοναδισμού
   Οι άνδρες με υπογοναδισμό, ιδιαίτερα εκείνοι με μη αποφρακτική αζωοσπερμία, μπορεί να χρειάζονται μακροχρόνια θεραπεία για να διατηρήσουν τη γενική υγεία και να αποφύγουν μελλοντικές επιπλοκές. Η θεραπεία υποκατάστασης τεστοστερόνης μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση των επιπέδων τεστοστερόνης, υποστηρίζοντας τη σεξουαλική λειτουργία, την οστική πυκνότητα και τη μυϊκή μάζα. Οι τακτικές ιατρικές εξετάσεις και η παρακολούθηση είναι απαραίτητες για να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα της θεραπείας και να προληφθούν παρενέργειες.